భారతదేశంలో తొలిసారిగా రైళ్లను ప్రారంభించిన వ్యక్తి!
శ్రీ జగన్నాథ్ శంకర్ ముర్కుతే బొంబాయి
చరిత్ర యొక్క స్లైస్, చాలా కొద్దిమందికి మాత్రమే తెలుసు. 15 సెప్టెంబర్ 1830. ప్రపంచంలో మొట్టమొదటి ఇంటర్‌సిటీ రైలు ఇంగ్లాండ్‌లోని లివర్‌పూల్ మరియు మాంచెస్టర్ మధ్య నడిచింది. ఈ వార్త సర్వత్రా వ్యాపించింది.
బొంబాయిలో, ఒక వ్యక్తి ఇది చాలా సరికాదని భావించాడు. తన గ్రామంలో కూడా రైల్వేలైన్ నడపాలని అనుకున్నాడు. రైల్వేలు అప్పుడే అమెరికాలో పరుగెత్తడం ప్రారంభించాయి మరియు చాలా నెమ్మదిగా వ్యాపించాయి. మరియు భారతదేశంలోని ఈ వ్యక్తి, భారతదేశం వంటి పేద బ్రిటిష్ కంపెనీ పాలిత కాలనీలో నివసిస్తున్నాడు, రైల్వే గురించి కలలు కంటున్నాడు. మరెవరైనా ఉండి ఉంటే, ప్రజలు అతని ఆలోచనలను విసిరివేసి నవ్వేవారు. అయితే ఈ వ్యక్తి సామాన్యుడు కాదు. నానా శంకర్షేత్, బాంబే వడ్డీ వ్యాపారి, అతను స్వయంగా బ్యాంకర్‌గా ఉండి, ఈస్టిండియా కంపెనీకి రుణాలు ఇచ్చాడు.
ముర్బాద్‌కు చెందిన నానా శంకర్షేత్ అసలు పేరు జగన్నాథ్ శంకర్ ముర్కుటే. తరతరాలుగా ధనవంతుడు, అతని తండ్రి బ్రిటిష్ వారికి పెద్ద రుణదాత. బ్రిటీష్-టిప్పు సుల్తాన్ యుద్ధంలో అతను చాలా డబ్బు సంపాదించాడు. అతని ఏకైక కుమారుడు నానా. ఈ అబ్బాయి నోట్లో గోల్డెన్ స్పూన్ తో వచ్చాడు. కానీ లక్ష్మి మాత్రమే కాదు, సరస్వతి ఆశీర్వాదం కూడా అతని తలపై ఉంది. తండ్రి కూడా ప్రత్యేక ఉపాధ్యాయుడిని పెట్టుకుని అబ్బాయికి ఇంగ్లీషు వగైరా చదువులు చదివించాడు. అతని తండ్రి మరణం తరువాత, అతను ఇంటి వ్యాపారాన్ని విస్తరించాడు.
ప్రపంచం మొత్తం బ్రిటీష్ వారి ముందు తలవంచినప్పుడు, బ్రిటీష్ ఈస్టిండియా కంపెనీ అధికారులు నానా శంకరషేత్ ఆశీర్వాదం కోసం తల వంచేవారు. అతను స్కాట్ వ్యక్తి మౌంట్‌స్టువర్ట్ ఎల్ఫిన్‌స్టోన్‌కి మంచి స్నేహితుడు అయ్యాడు. అతను స్కాటిష్ రాజనీతిజ్ఞుడు మరియు చరిత్రకారుడు, బ్రిటిష్ ఇండియా ప్రభుత్వంతో సంబంధం కలిగి ఉన్నాడు.
అతను తరువాత బొంబాయి గవర్నర్ అయ్యాడు, అక్కడ అతను భారతీయ జనాభాకు అందుబాటులో ఉండే అనేక విద్యా సంస్థలను ప్రారంభించిన ఘనత పొందాడు. ప్రముఖ నిర్వాహకుడిగానే కాకుండా, అతను భారతదేశం మరియు ఆఫ్ఘనిస్తాన్‌పై పుస్తకాలు రాశాడు. అతని రచనలు వలసవాద చారిత్రక ధోరణికి సంబంధించిన ఉదాహరణలలో ఒకటి.
Mr ఎల్ఫిన్‌స్టోన్ భారతీయుల పట్ల సానుభూతి చూపారు. పేదరికాన్ని రూపుమాపేందుకు, దేశాన్ని ఆధునిక ప్రపంచంతో అనుసంధానం చేసేందుకు ఆయన కృషి చేశారు. ఇది అతని స్నేహం యొక్క ప్రభావమో లేక మరేదైనా పిలవండి, కానీ తన సోదరుల గ్రామీణతను వదిలించుకోవడానికి మరియు తన గ్రామ పురోగతి కోసం నానా ప్రయత్నాలు ప్రారంభించాడు. బాంబే యూనివర్సిటీ, ఎల్ఫిన్‌స్టోన్ కాలేజ్, గ్రాంట్ మెడికల్ కాలేజ్, లా కాలేజీ, JJ స్కూల్ ఆఫ్ ఆర్ట్స్, బొంబాయిలో మొదటి బాలికల పాఠశాల, బాంబే విశ్వవిద్యాలయం నానా స్థాపించారు. బొంబాయిలో అనేక రహదారులు నిర్మించబడ్డాయి, ఆసుపత్రులు స్థాపించబడ్డాయి, భారతదేశపు మొదటి షిప్పింగ్ కంపెనీ స్థాపించబడింది.
ఏడు దీవుల గ్రామాన్ని బొంబాయి నగరంగా మార్చడంలో నానా శంకర్ షేథ్‌కు సింహభాగం ఉందని బ్రిటిష్ వారు కూడా ఎప్పటికీ ఖండించరు.
అందుకే బొంబాయిలో రైల్వేను ప్రారంభించాలని నానా శంకర్షేత్ ఆలోచించాడు. సంవత్సరం 1843. అతను తన తండ్రి స్నేహితుడు సర్ జంషేత్‌జీ జిజిబోయ్ అలియాస్ JJ వద్దకు వెళ్లాడు. నానా తండ్రి మరణం తర్వాత, అతను నానాకు తండ్రిలా ఉన్నాడు. అతను ఈ సర్ జేజేకి తన ఆలోచనను చెప్పాడు, అతను పాట్లిముంబైలో రైల్వేను ప్రారంభించవచ్చా అనే దానిపై ఇంగ్లాండ్ నుండి వచ్చిన సుప్రీంకోర్టు న్యాయమూర్తి సర్ థామస్ ఎర్స్కిన్ పెర్రీ అభిప్రాయాన్ని కూడా తీసుకున్నాడు. వాళ్ళు కూడా ఆ ఆలోచనకి సంతోషపడ్డారు. ఈ ముగ్గురూ కలిసి ఇండియన్ రైల్వే అసోసియేషన్‌ను ఏర్పాటు చేశారు.
ఆ సమయంలో, కంపెనీ ప్రభుత్వానికి భారతదేశంలో రైల్వేలను నిర్మించే ప్రణాళిక లేదు. కానీ నానా శంకర్షేత్, సర్ జేజే, సర్ పెర్రీ వంటి వారు వెనుకబడి ఉన్నారని చెప్పడంతో వారు దీనిపై దృష్టి పెట్టాల్సి వచ్చింది. 1844 జూలై 13న, కంపెనీ లండన్‌లోని ప్రభుత్వానికి ఒక ప్రతిపాదనను సమర్పించింది. ప్రణాళిక ప్రశంసించబడింది మరియు బొంబాయి నుండి బయటికి ఎంత దూరం రైల్వే లైన్ వేయాలనే దానిపై ప్రాథమిక నివేదికను సిద్ధం చేయాలని కంపెనీని కోరింది.
ఆ తర్వాత ‘బాంబే కమిటీ’ ఏర్పడింది. నానా మరికొందరు పెద్ద వ్యాపారవేత్తలు, బ్రిటిష్ అధికారులు, బ్యాంకర్లను సేకరించి గ్రేట్ ఇండియన్ రైల్వే కంపెనీని స్థాపించారు. ఈ సమయంలోనే ఇంగ్లండ్‌లోని పెట్టుబడిదారులు భారతదేశంలోని బొంబాయిలో రైలుమార్గాన్ని ప్రారంభించాలని జరుగుతున్న ఉద్యమం గురించి తెలుసుకున్నారు. తరువాత లార్డ్ J. స్టువర్ట్ వర్లీ నేతృత్వంలోని బ్రిటిష్ పెట్టుబడిదారులు లండన్‌లో గ్రేట్ ఇండియన్ పెనిన్సులర్ రైల్వేను స్థాపించారు.
ఈ కంపెనీ కార్యాలయాన్ని కూడా బొంబాయిలో ప్రారంభించారు. కంపెనీ కార్యాలయం నానా బంగ్లాలో ప్రారంభమైంది. అతని మార్గదర్శకత్వంలో, ఇంగ్లండ్ నుండి నిపుణులైన ఇంజనీర్లు రైల్వేల నిర్మాణంపై పని చేయడం ప్రారంభించారు. ఈ రైలు భారతదేశంలోనే కాకుండా మొత్తం ఆసియాలో మొదటిసారిగా నడపబోతోంది.
ఎట్టకేలకు ఆరోజు తెల్లవారింది. 1853 ఏప్రిల్ 16వ తేదీన సరిగ్గా మధ్యాహ్నం 3.30 గంటలకు రైలు బొంబాయి బోరిబందర్ స్టేషన్ నుండి థానేకు బయలుదేరింది. ఈ రైలులో 18 కంపార్ట్‌మెంట్లు మరియు మూడు లోకోమోటివ్ ఇంజన్లు ఉన్నాయి. నానా శంకర్‌షెట్ మరియు జంషెట్‌జీ జిజిభోయ్ కూడా ఈ రైలు ప్రయాణీకులలో ఉన్నారు, ఇది దాని తొలి ప్రయాణం కోసం ప్రత్యేకంగా పూలతో అలంకరించబడింది.
అజ్ఞానం కారణంగా, భారతదేశంలో రైల్వేలను ప్రారంభించినందుకు ప్రతి ఒక్కరూ బ్రిటీష్ ఈస్ట్ ఇండియా కంపెనీకి క్రెడిట్ ఇస్తారు, అయితే అసలు క్రెడిట్ నానా జగన్నాథ్ శంకర్షేత్ యొక్క సహకారం మరియు కృషికి చెందాలి.
నేడు భారతీయ రైల్వేలు ప్రపంచంలోని అతిపెద్ద రైల్వే నెట్‌వర్క్‌లలో ఒకటి. రైల్వేలు బొంబాయి యొక్క జీవన రేఖగా పరిగణించబడ్డాయి. నేడు, ముంబై ఒక మెట్రో నగరంగా ఉంది, ఇది అసాధ్యమైన కారణంగా ప్రపంచవ్యాప్తంగా పారిశ్రామిక నగరంగా ప్రసిద్ధి చెందింది.
